Χαρακτηριστικό παράδειγμα η περίπτωση του τελευταίου αγώνα της καριέρας του Zinedine Zidane στον τελικό του Μουντιάλ το 2006. Ενώ είχε ηγηθεί της εθνικής του ομάδας σε όλη τη διοργάνωση, στην παράταση του τελικού δεν μπόρεσε να διατηρήσει την ψυχραιμία του μετά από λεκτικό διαπληκτισμό με αντίπαλο, βλέποντας την κόκκινη κάρτα, γεγονός που κόστισε τελικά την απώλεια του τίτλου.
Στο ποδόσφαιρο συναισθήματα όπως ο θυμός και ο εκνευρισμός είναι συχνά και σε γενικές γραμμές φυσιολογικά. Μια κακή απόφαση του διαιτητή, ένα λάθος σε ένα κρίσιμο σημείο του αγώνα, μία αψιμαχία με έναν αντίπαλο, αποτελούν συχνές αιτίες που μπορούν να φορτίσουν αρνητικά έναν παίκτη.
Ωστόσο, όταν αυτά τα συναισθήματα ξεφεύγουν από τα όρια που μπορεί να διαχειριστεί και τον οδηγούν στο να χάνει την συγκέντρωση και την καθαρότητα στη σκέψη του, τότε αποτελούν σημαντικό πρόβλημα.
Ένας παίκτης που είναι συγκεντρωμένος και διατηρεί την ηρεμία του, έχει τη δυνατότητα να ξεδιπλώσει το ταλέντο του και τις δυνατότητές του, σε αντίθεση με έναν παίκτη τον οποίο έχουν κυριεύσει αρνητικά συναισθήματα, όπως ο θυμός, ο εκνευρισμός, το άγχος και εγκλωβίζεται σε αρνητικές σκέψεις. Με αυτόν τον τρόπο δημιουργεί άθελά του έναν φαύλο κύκλο καθώς είναι θέμα χρόνου η απόδοσή του να μειωθεί ακόμη περισσότερο.
Επομένως μας δημιουργείται εύλογα το ερώτημα: Τι μπορούμε να κάνουμε ώστε να διατηρούμε την ψυχραιμία μας τόσο κατά τη διάρκεια του αγώνα όσο και της προπόνησης, και να μην επηρεάζεται η απόδοσή μας;
Μία σημαντική έρευνα στο χώρο της Αθλητικής Ψυχολογίας από τον Gould και τους συνεργάτες του (2001) σε ολυμπιονίκες αθλητές, έδειξε πως οι αθλητές που είναι προετοιμασμένοι ψυχολογικά να έχουν ατυχείς στιγμές, όπως παραδείγματος χάριν ένα κακό σφύριγμα του διαιτητή, καθώς και αυτοί που εξασκούν κάποιες βασικές ψυχολογικές τεχνικές στην καθημερινότητά τους, ήταν περισσότερο επιτυχημένοι.
Παρακάτω θα αναφέρουμε κάποιες απλές τεχνικές που οι αθλητές μπορούν να χρησιμοποιούν στην καθημερινότητά τους προκειμένου να πετύχουν διατήρηση της συγκέντρωσής τους, μείωση του στρες και των αρνητικών σκέψεων, καλύτερη διαχείριση μιας αποτυχίας και αύξηση της αυτοπεποίθησης τους.
Συγκεντρώσου στο παρόν. Το να σκέφτεσαι τι συνέβη απλά θα εκτοξεύσει τον εκνευρισμό σου και τα αρνητικά συναισθήματα. Να είσαι σίγουρος ότι το να σκέφτεσαι μία λάθος πάσα που έκανες δε θα σε βοηθήσει να κάνεις την επόμενη σωστά. Στην πραγματικότητα, ο εκνευρισμός σου αυξάνει την πιθανότητα να κάνεις σύντομα το επόμενο λάθος.
Διατήρησε τον έλεγχο της αναπνοής σου. Το να αναπνέεις σωστά θα σε βοηθήσει να αποβάλεις την ένταση και να αυξήσεις την ενέργεια. Οι σύντομες και βαθιές ανάσες σε βοηθούν να βρίσκεσαι σε εγρήγορση.
Έλεγξε τις σκέψεις σου. Αντικατέστησε όλες τις επικριτικές σκέψεις σου και αντ’ αυτού χρησιμοποίησε θετικές. Π.χ. αντί να σκέφτεσαι: “Η εκτέλεση του φάουλ ήταν χάλια, τι έκανα;” Άλλαξε τη σκέψη σε: “Ό,τι έγινε έγινε, προχωράμε!”
Χρησιμοποίησε αυτοδιάλογο. Μπορείς να χρησιμοποιείς φράσεις-κλειδιά τα οποία μπορούν να λειτουργήσουν ως ρυθμιστές της έντασης και της πίεσης που νιώθεις, π.χ. “Ηρέμησε!”, “Όλα καλά, συνεχίζουμε!”. Χρησιμοποίησε μια ρουτίνα. Η ρουτίνα μπορεί να χρησιμοποιηθεί πριν αλλά και κατά τη διάρκεια ενός αγώνα και έχει ως στόχο τη διατήρηση της συγκέντρωσης και της ηρεμίας του αθλητή, χωρίς να αποσπάται από άσχετα ερεθίσματα. Μπορεί να περιλαμβάνει μια χαρακτηριστική κίνηση του αθλητή πριν εκτελέσει ένα φάουλ π.χ. να πάρει μια βαθιά ανάσα, να μετρήσει τα βήματα κ.α.
Δύο άλλες ψυχολογικές τεχνικές που χρησιμοποιούν πολλοί αθλητές είναι οι επόμενες, που αρχικά συνήθως χρειάζονται την καθοδήγηση ειδικού προκειμένου να μπορούν να τις εξασκήσουν.
Προοδευτική χαλάρωση. Υπό καθοδήγηση ο αθλητής μαθαίνει να χαλαρώνει προοδευτικά όλες τις ομάδες των μυών του και να διώχνει τόσο την μυική όσο και την ψυχολογική του πίεση πριν τον αγώνα.
Νοερή απεικόνιση. Υπό καθοδήγηση ο αθλητής καλείται να φανταστεί χρησιμοποιώντας όλες του τις αισθήσεις μία συγκεκριμένη, πιθανά προβληματική αγωνιστική κατάσταση την οποία καταφέρνει να φέρει εις πέρας.
Συμπερασματικά, μέσω της συστηματικής εξάσκησης των ψυχολογικών τεχνικών ο αθλητής μπορεί να μάθει να ελέγχει τον εαυτό του καθώς και οποιοδήποτε ερέθισμα μπορεί να απειλήσει την απόδοσή του.
Γλυκερία Σκούρα, Ψυχολόγος
glykeriaskoura@gmail.com
