Στα γήπεδα θα παρατηρήσει κανείς δυο κατηγορίες γονέων. Στην πρώτη ανήκουν γονείς που σιωπηλά υποστηρίζουν τα παιδιά τους κατά τη διάρκεια του αγώνα, πρίν και μετά απ’ αυτόν. Που θα τα αγκαλιάσουν και θα τα συγχαρούν για την προσπάθεια και όχι για το αποτέλεσμα. Και υπάρχει και η άλλη κατηγορία γονέων. Αυτή που δυστυχώς υπερισχύει και περιλαμβάνει γονείς που θα ακούσεις να φωνάζουν και να κριτικάρουν απ’την κερκίδα για την εμφάνιση του παιδιού τους, για τις επιλογές του προπονητή, για τις αποφάσεις του διαιτητή ή τη βαθμολογία του κριτή κ.α.
Και ξαφνικά αναρωτιέσαι πού πήγε εκείνος ο γονέας που “έβαλε” το παιδί του στον αθλητισμό για να κάνει φίλους και να αποκτήσει νέες δεξιότητες; Πού πήγε εκείνος ο γονέας που στο ξεκίνημα του, του αγόρασε τον καλύτερο εξοπλισμό; Πού πήγε εκείνος ο γονέας που χαιρόταν όταν απλά και μόνο έβλεπε το παιδί του μέσα στον αθλητικό χώρο και που στο “παραπάτημα” του χαμογελούσε από περηφάνεια για την προσπάθεια του;
Χαρακτηριστική είναι η έρευνα που πραγματοποιήθηκε από τους προπονητές Bruce E. Brown και Rob Miller και διήρκεσε 3 δεκαετίες, όπου ρωτήθηκαν εκαντοτάδες αθλητές πανεπιστημίων των ΗΠΑ για το ποια είναι η χειρότερη τους ανάμνηση, από τότε που ήταν μικροί και συμμετείχαν σε αγώνες . Η συντριπτική τους απάντηση: «Η επιστροφή σπίτι με τους γονείς μου.» Οι ίδιοι αθλητές ρωτήθηκαν τι ήταν αυτό που τους έλεγαν οι γονείς τους και το οποίο τους έκανε να αισθάνονται όμορφα. Η επίσης, συντριπτική τους απάντηση: «Μ’ αρέσει πολύ να σε βλέπω να παίζεις- αγωνίζεσαι.»
Οι γονείς πολλές φορές άθελά τους και πάντα με τις καλύτερες προθέσεις, καταλήγουν να σαμποτάρουν την αθλητική εξέλιξη του παιδιού τους καθώς και την προσπάθεια του προπονητή. Σε πόσες συζητήσεις με προπονητές και αν έχω ακούσει «Τι μπορούμε να κάνουμε με τους γονείς;». Ο ρόλος του αθλητή είναι ξεκάθαρος. Είναι εκεί για να δουλέψει, να διασκεδάσει, να μάθει και να εξελιχθεί. Ο ρόλος του προπονητή επίσης ευθύς. Είναι ο αρχηγός,ο καθοδηγητής, ο εκπαιδευτής. Είναι αυτός που θα εξελίξει τον αθλητή και θα δομήσει ένα ασφαλές και επικοδομητικό πλάνο για την αθλητική σεζόν.Οπότε πολλές φορές ο γονέας αναρωτιέται ποιος ο ρόλος του. Σοφέρ; Χρηματοδότης; Θαυμαστής; Υποστηρικτής;
Πώς ο ίδιος μπορεί να υποστηρίξει τον αθλητή (αλλά και τον προπονητή);
·Υποστήριξη ανευ όρων : πάντα διαθέσιμος να υποστηρίξει το παιδί χωρίς να περιμένει αντάλλαγμα, μιας και έτσι δημιουργεί ενοχές στο παιδί
·Μη εμπλοκή στο προπονητικό κομμάτι: ο προπονητής είναι ο μόνος υπεύθυνος για αυτό
·Επικέντρωση και επευφημίες της προσπάθειας όλης της ομάδας και όχι μόνο του δικού του παιδιού: σημαντικό ο γονέας να μην λειτουργεί υπερπροστατευτικά ώστε να επιτρέπει στο παιδί να παλέψει με κύριους συμμάχους, τους συμπαίχτες του.
·Αποδοχή της νίκης και της ήττας: το παιδί βλέποντας πως ο γονέας αποδέχεται και τα δυο, νιώθει συναισθηματικά ασφαλές και σίγουρο ότι θα είναι και το ίδιο αποδεκτό ανεξαρτήτου αποτελέσματος.
·Προώθηση του ευ αγωνίζεσθαι: δίκαιο παιχνίδι, υπακοή στους κανόνες
·Θετικό πρότυπο: ο γονέας είναι το πρωταρχικό πρότυπο του παιδιού, συνεπώς είναι πολύ σημαντικό να είναι θετικό
·Ενίσχυση του κινήτρου της διασκέδασης μέσα από την συμμετοχή: εσωτερικά κίνητρα όπως της διασκέδασης ενισχύουν την θετική αυτοεικόνα και την προσκόλληση του αθλητή σε σχέση με τα εξωτερικά όπως νίκη και μετάλλια
·Ακούει, ρωτάει, συζητάει και αφήνει το παιδι να πάρει πρωτοβουλίες: με τον τρόπο αυτό το παιδί νιώθει ότι έχει έναν πραγματικό υποστηρικτή και ταυτόχρονα ενισχύεται η αυτοπεποίθησή του ώστε να λειτουργεί και αυτόνομα
Τι είναι αυτό όμως που πρέπει να αποφύγει ο γονέας ενός αθλητή;
·Επιβολή των δικών του φιλοδοξιών επάνω στο παιδί: πολλά παιδιά καταλήγουν να αθλούνται για να ικανοποιήσουν τους γονείς τους. Κάτι τέτοιο αυξάνει το άγχος του παιδιού και μειώνει την τα επίπεδα διασκέδασης. Τελικά πολλά από αυτά τα παιδιά διακόπτουν τον αθλητισμό ως επανάσταση ενάντια στο γονέα.
·Βιασύνη να εξιδικευτεί και να εμπλακεί σε έντονους ρυθμούς προπόνησης από πολύ νωρίς και χωρίς να είναι έτοιμο το ίδιο: κάτι τέτοιο οδηγεί στο λεγόμενο “κάψιμο” του αθλητή, αλλά και σε πολλούς τραυματισμούς.
·Υπερτίμηση της νίκης, των πρωταθλημάτων και της καριέρας στον αθλητισμό: το παιδί γνωρίζοντας ότι σημασία έχει το να νικήσει, αγχώνεται και πιστεύει πως όταν δεν συμβαίνει κάτι τέτοιο δεν είναι αποδεκτό και δεν αξίζει την αγάπη του γονέα.
·Διαφορετική στάση και συμπεριφορά μετά από μια ήττα, από ότι σε μια νίκη: σημαντική η ενίσχυση της σημασίας της συμμετοχής και του πόσο ο γονέας απολαμβάνει να βλέπει το παιδί του να αγωνίζεται.
·Υποτίμηση του προπονητή ή του διαιτητή-κριτή: η κριτική των εξωτερικών παραγόντων απομακρύνει τον αθλητή από την αυτοκριτική και κατ’ επέκταση την διερέυνηση των στοιχείων που θα τον κάνουν να εξελιχθεί
·Υποτίμηση και κριτική του ίδιου του παιδιού: η κριτική μπορεί να οδηγήσει σε χαμηλή αυτοπεποίθηση, άγχος απόδοσης, ανησυχία μη αποδοχής του, θυμό, παραβατική συμπεριφορά κλπ.
·Να ξεχνάει ότι είναι πρώτα και πάνω απ’ όλα γονιός με ό,τι αυτό συνεπάγεται!
Ο αθλητισμός μπορεί να αναδείξει τον καλύτερο (και κάποιες φορές τον χειρότερο) εαυτό του παιδιού και του γονέα εξίσου. Οι αξίες που θα πάρει το παιδί από τον αθλητισμό είναι πολύ πιο σημαντικές από οποιαδήποτε επιβράβευση. Επιτρέποντας στα παιδιά να αποτύχουν, να μάθουν, να αναπτυχθούν και να διασκεδασουν θα πάρουν τα εφόδια εκείνα που θα τα κάνουν πραγματικούς νικητές.
Λοιπόν..; Εσείς τελικά με ποιανού το μέρος είστε;
Βαρβάρα Μαγνήσαλη
Ψυχολόγος | Αθλητική Ψυχολόγος
